"Zrób sobie raj" Mariusz Szczygieł

          Zastanawialiście się kiedyś nad tym, jakby to było mieszkać w anty-Polsce? Gdzieś na totalnie przeciwległym biegunie estetycznym niż Nasz? Bez tego całego zaściankowego zakłamania, ułudy, martyrologii wylewającej się z każdego zakamarka codzienności? Bez patriotycznych pochodów, bohaterskich epopei i ojców dyrektorów ogłupiających dużo dotkliwiej niż reklamy w telewizji? Tam, gdzie widok Janusza Palikota, nawet niosącego świńską głowę, nie budziłby takiej sensacji, a człowiek umiałby się śmiać z siebie i swoich rodaków na cały głos? I gdzie nie zaczynało by się drugiego zdania od zdrowia, pieniędzy i użalania się nad tym, że sąsiad ma więcej? Chcielibyście? Bo ja tak. Ale przecież nikt nie jest idealny, więc jak idealny może być kraj. Wszędzie dobrze, gdzie nas nie ma. Nigdy bym nie pomyślała jednak, że moja mentalna utopia znajduje się zaledwie 40km ode mnie. To był szok. 

           Mówią, że Mariusz Szczygieł to „jakość sama w sobie”. „Zdolny dziennikarz”, „nienajgorszy literat”, a przede wszystkim „arcysympatyczny człowiek”. Jeśli liczyć mu wady to pierwszą i ostatnią byłoby ponoć czechofilstwo. Wiedziona takim opisem rzeczy, wszystkimi pochlebnymi recenzjami, nagrodami wysypującymi się z szuflad i mglistym wspomnieniem Jego talk show sięgnęłam po „Zrób sobie raj” dość przypadkowo. Ot jakiś bliżej nieokreślony egzemplarz zahaczył o prawą rękę i tak mu zostało na całe popołudnie.

         „Zrób sobie raj” to napisana z reporterską, choć subiektywną precyzją opowieść o współczesnych Czechach. O ich wadach, zaletach, pasjach. O ich spojrzeniu na świat i  siebie samych. O mentalności, jak się okazuje dalece innej od polskiej i wspólnej historii, którą rozumiemy z goła inaczej. Mniej lub bardziej znane nazwiska obok zupełnie anonimowych postaci dzielą się z autorem swoimi przemyśleniami, anegdotami  i wierzeniami bez większych oporów i tabu. Szczerzy, życzliwi i bezpretensjonalni. Książka jest też skarbnicą wiedzy na temat literatury i sztuki naszych południowych sąsiadów, którzy przemienili swój narodowy dobytek w społeczny antydepresant. Wiele miejsca dziennikarz poświęca nazwiskom takim jak Egon Bondy, David Cerny, Halina Pawlowska czy Jan Saudek. Jednak to, co frapuje Go najmocniej, to fakt, że Czesi żyją bez Boga. Mało tego, mają się lepiej od katolickiej Polski. Pytania natury religijnej i duchowej dominują zatem w każdym z rozdziałów malując przy tym obraz społeczeństwa ateistycznego, otwartego i tolerancyjnego. Prawie idealnego, gdyby nie to, że wad im zabrakło. :)

         "Zrób sobie raj” czyta się szybko i sprawnie, głównie dlatego, że język jest prosty i dowcipny, a bohaterowie wyraziści. Nie do końca jednak pojmuje fenomen książki, bo dla mnie miejscami była zbyt przegadana i nużąca. Lubię długie rozmowy, ale nie w kółko o tym samym. Szkoda, że teologia przytłoczyła mój zachwyt nad socjologicznym profilem narodu czeskiego, który mogłabym zgłębiać i zgłębiać. A może to przez mój ateizm? Nie mam pojęcia.

          Reasumując: przyjemna i poszerzająca horyzonty lektura, a przy tym bardzo pochlebna wizytówka Czechów. Niestety miejscami zbyt obfita i maślana, a przez to ciężkostrawna